Το κάστρο της Μυτιλήνης το οποίο είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου, βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο της πόλης σε πευκόφυτο λοφίσκο. Κατά την αρχαιότητα, η χερσόνησος στην οποία είναι χτισμένο το κάστρο ήταν νησίδα πλησίον της Λέσβου. Οι οικοδομικές φάσεις του κάστρου πραγματοποιήθηκαν σε τρεις περιόδους: τη Βυζαντινή, των Γατελούζων και την Οθωμανική. Πιθανολογείται ότι οικοδομήθηκε στα ερείπια παλαιότερης οχυρωματικής δομής κατά την εποχή του Ιουστινιανού με τη χρήση προγενέστερου δομικού υλικού. Από τη βυζαντινή περίοδο σώζονται σήμερα ο ανατολικός τοίχος του Ακρόπυργου, μια βυζαντινή πυλίδα στα βορειοανατολικά τείχη και η δεξαμενή στο μεσαίο κάστρο. Κατά την περίοδο των Γατελούζων έγιναν σημαντικές προσθήκες (1373-1462). Το 1373 χτίστηκε πολύπυργο, με επάλξεις και τάφρους από τον Φραγκίσκο Α’. Κατά την περίοδο αυτή ο χώρος του κάστρου χωρίστηκε σε δύο τμήματα το Άνω και το Μεσαίο Κάστρο. Με τον σεισμό του 1384 καταστρέφεται σημαντικό τμήμα το οποίο αποκαθίσταται στις αρχές του 15ου αιώνα και στη συνέχεια ενισχύεται με αμυντικά έργα. Ακόμη και σήμερα διασώζεται το παλάτι των Γατελούζων, ένας τετράγωνος πέτρινος πύργος με εντοιχισμένη πλάκα όπου εμφανίζεται το οικόσημο των Γατελούζων και παραστάσεις Ρωμαϊκών μονομαχιών όπως επίσης πλάκα με το οικόσημο των Παλαιολόγων στην εξωτερική πύλη. Το 1462 το νησί καταλαμβάνεται από τους Τούρκους. Κατά την Οθωμανική περίοδο στο κάστρο γίνονται νέες παρεμβάσεις και χτίζεται το κατώτερο βόρειο τμήμα του (Κάτω Κάστρο). Κάποια από τα κτίσματα που διατηρούνται μέχρι σήμερα είναι η πυριτιδαποθήκη, το στρατιωτικό νοσοκομείο-φυλακές, ο Μεντρεσές (μουσουλμανικό ιεροδιδασκαλείο), ο Τεκές (οθωμανικό μοναστήρι) και τα ερείπια του Κουλέ τζαμί. Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, το 1912, το κάστρο χρησιμοποιήθηκε ως στρατώνας. Από τη δεκαετία του ’70 το κάστρο αποκτά τη λειτουργία μνημείου, επισκευάζεται και συντηρείται. Σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων κατά τους θερινούς μήνες.

Τηλέφωνο: +30 22510 27790
Είσοδος: €2, €1 (Μειωμένο)
Ώρες Λειτουργίας: 08:00 -15:00

Πηγές:    http://odysseus.culture.gr/h/3/gh352.jsp?obj_id=15684
http://www.mytilene-castle.gr/

Το κάστρο του Μολύβου είναι σήμα κατατεθέν της περιοχής, αφού δεσπόζει επιβλητικά στον λόφο πάνω από τον οικισμό. Η θέση του είχε στρατηγική σημασία επιτρέποντας τον έλεγχο του βόρειου περάσματος προς τον κόλπο του Αδραμυτίου. Οικοδομήθηκε κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου στα απομεινάρια αρχαίας ακρόπολης στην περιοχή της Μήθυμνας και πιθανόν ολοκληρώθηκε το έτος 1373 από τον Γενουάτη Φραγκίσκο Α’ Γατελούζο. Κατά την οθωμανική περίοδο έγιναν σε αυτό αρκετές προσθήκες ενίσχυσης οι οποίες σώζονται μέχρι σήμερα. Στην παρούσα μορφή του χωρίζεται σε δύο μέρη με εσωτερικό τείχος. Η πρόσβαση στο κάστρο γίνεται μέσω τριών διαδοχικών πυλών. Η εξωτερική ανοίγεται στο νοτιότερο άκρο του εξωτερικού περιβόλου και χρονολογείται στην οθωμανική περίοδο. Σε μικρή απόσταση η δεύτερη είσοδος οδηγεί σε έναν υπαίθριο χώρο ο οποίος προστατεύεται από τα τείχη. Η τρίτη κατά σειρά πύλη που αποτελεί την κύρια είσοδο του κάστρου και χρονολογείται στον 14ο αι. και συναντάται ανεβαίνοντας το καλντερίμι. Ενδιαφέρουσα είναι η ξύλινη, με μεταλλική επένδυση, θύρα που κλείνει την είσοδο (οθωμανικής περιόδου). Στο εσωτερικό του κάστρου τα σωζόμενα κτήρια χρονολογούνται στην οθωμανική περίοδο. Ένα από αυτά είχε πιθανότατα χρήση πυριτιδαποθήκης. Θεωρείται ένα από τα καλύτερα διατηρημένα κάστρα της Ανατολικής Μεσογείου και κατά τους θερινούς μήνες στον χώρο του πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Τηλέφωνο: +30 22530 71803
Είσοδος: €2, €1 (Μειωμένο)
Ώρες Λειτουργίας: 08:00 -15:00

Πηγή: http://odysseus.culture.gr/h/3/gh352.jsp?obj_id=15685

Το κάστρο του Σιγρίου βρίσκεται στο δυτικότερο άκρο της Λέσβου. Είναι ένα μικρό πέτρινο κάστρο, χτισμένο κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, χαρακτηριστικό δείγμα της Οθωμανικής τεχνικής. Διατηρείται στην αρχική του μορφή και σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση. Χτίστηκε στα μέσα του 18ου αιώνα από τον αρχιναύαρχο του Οθωμανικού Στόλου Σουλεϊμάν Πασά, για την προστασία του εμπορικού λιμανιού της περιοχής από την πειρατεία. Το κάστρο είναι τετράγωνο στην κάτοψη, με τετράγωνους οχυρωματικούς πύργους και χαρακτηρίζεται από το αραβικό τόξο που έχει πάνω από την πύλη, με κόκκινες και λευκές πέτρες. Τουλάχιστον έως το τέλος του 19ου αι. το κάστρο αποτελούσε το κέντρο γύρω από το οποίο αναπτύχθηκε ο οικισμός. Καθ΄ όλη τη διάρκεια του 19ου αι. και μέχρι το 1912 διέμεναν σ’ αυτό στρατιωτικές μονάδες. Σύμφωνα με μαρτυρίες το κάστρο ήταν καλά συντηρημένο και εφοδιασμένο ώστε να αποτρέπει τυχόν τοπικές ταραχές όμως δεν θα μπορούσε να αντέξει σε μια συντονισμένη επίθεση από τη θάλασσα. Τμήματα των τειχών του κάστρου, κατέρρευσαν λόγω του σεισμού του 1889 που έπληξε τη δυτική Λέσβο. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, καλοκαίρι του 1915, αποτέλεσε βάση ανεφοδιασμού και ορμητήριο της Entente.

Τηλέφωνο: +30 22510 40135

Πηγές: http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=7781

Ο Αρχαιολογικός χώρος Θερμής βρίσκεται στην ανατολική ακτή του νησιού, σε απόσταση 10 χλμ. περίπου βόρεια της πόλης της Μυτιλήνης. Εντοπίστηκε και ανασκάφηκε από τη Βρετανική Σχολή Αθηνών, εκπροσωπούμενη από την αρχαιολόγο Winifred Lamb, κατά τα έτη 1929-1933. Η έρευνα αποκάλυψε μία σημαντική πόλη της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (3200-2400 π.Χ.) με πέντε διαδοχικές οικοδομικές φάσεις (Θερμή Ι-V), καθώς και οικιστικά κατάλοιπα της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού (2000-1300 π.Χ.). Μετά την ολοκλήρωση των ανασκαφικών εργασιών, ο χώρος επιχωματώθηκε για την προστασία των καταλοίπων και παρέμεινε ουσιαστικά απροσπέλαστος στους ειδικούς επιστήμονες και άγνωστος στους απλούς επισκέπτες για πολλές δεκαετίες. Το 2005 ξεκίνησε η αποχωμάτωση και η ανάδειξή του, η οποία ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2008. Οι νέες έρευνες έφεραν στο φως ευρύχωρα σπίτια της μέσης και ύστερης εποχής του Χαλκού, κεραμικούς κλιβάνους και ταφές νηπίων, αλλά και αγγεία, πήλινα ειδώλια, μετάλλινα, λίθινα και οστέινα εργαλεία, κλπ.  Ο ανασκαμμένος χώρος καλύπτει περίπου 8 στρέμματα, υπολογίζεται όμως ότι σχεδόν άλλο τόσο χάθηκε από τη θαλάσσια διάβρωση. Σήμερα, ο χώρος είναι επισκέψιμος και σε ένα από τα δύο κτήρια εξυπηρέτησης του κοινού στεγάζονται οι μακέτες του προϊστορικού οικισμού και το αντίστοιχο πληροφοριακό υλικό

Τηλέφωνο: +30 22510 71705
Είσοδος: €2, €1 (Μειωμένο)
Ώρες Λειτουργίας: Τρίτη ως Κυριακή: 08:00 -15:00

Το Αρχαίο Θέατρο βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της Μυτιλήνης, σε μια πευκόφυτη περιοχή και η κατασκευή του συνδέεται με την επέκταση της αρχαίας πόλης στην στεριά . Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα της Ελλάδας. Η πρώτη φάση του χρονολογείται στα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια. Σήμερα σώζεται στη τελευταία οικοδομική του φάση. Το πεταλόσχημο κοίλο, διαμέτρου 107 μ., σκαμμένο στον εύθρυπτο ηφαιστιογενή βράχο, υπολογίζεται ότι χωρούσε 10.000 περίπου θεατές. Ήταν καλυμμένο από μαρμάρινα εδώλια, από τα οποία κανένα δε βρέθηκε στη θέση του. Η ορχήστρα είναι κυκλική, με διάμετρο 24 μ. Ήταν κατασκευασμένη από πατημένο χώμα πάνω στο διαμορφωμένο βράχο. Περιβάλλεται από στηθαίο, κτισμένο με ξερολιθιά. Η όψη του τοιχίου ήταν καλυμμένη με ορθομαρμάρωση, στερεωμένη με ασβεστοκονίαμα. Το σύνολο είχε επίστεψη από ενεπίγραφες μαρμάρινες πλάκες. Στο δυτικό μέρος της ορχήστρας υπάρχουν δύο καμαροσκέπαστα δωμάτια, σκαμμένα στο βράχο του κοίλου. Τη σκηνή φαίνεται ότι αποτελούσαν τέσσερις χώροι, με διαδρόμους ανάμεσά τους. Σπαράγματα αρχιτεκτονικών μελών δείχνουν ότι στο χώρο του θεάτρου υπήρχαν και άλλα οικοδομήματα, εξέδρες, βωμοί κλπ.

Τηλέφωνο: +30 22510 22741
Είσοδος: ελεύθερη

Πηγή: http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=752 – (Συντάκτης : Δ.Τσολάκη ) 

Το ρωμαϊκό υδραγωγείο της Μυτιλήνης, είναι ένα από τα σημαντικότερα τεχνικά έργα, το μεγαλύτερο σε έκταση και ίσως το ωφελιμότερο που έγινε στην αρχαιότητα στη Λέσβο. Είναι έργο πιθανώς του τέλους του 2ου ή των αρχών του 3ου μ.Χ. αιώνα. Έχει έντονα κλασικιστικά στοιχεία, γι’ αυτό και θεωρήθηκε “αδριάνειο”. Κατασκευάσθηκε για τη μεταφορά νερού από τις άφθονες πηγές του όρους Ολύμπου μέχρι την αρχαία πόλη της Μυτιλήνης, σε διαδρομή περίπου 26 χλμ. Υπολογίζεται ότι η ποσότητα νερού που προμήθευε την πόλη ήταν 127.000 κυβικά μέτρα την ημέρα.Ο τεχνικός του έργου ήταν πραγματικά μεγαλοφυής, αφού έλυσε το πρόβλημα της συνεχούς ροής του νερού, που περνούσε από ανομοιογενή εδάφη, με διαφορετική στάθμη, γεφυρώνοντας τις κοιλάδες με τοξοστοιχίες, πάνω από τις οποίες περνούσαν οι αγωγοί του νερού. Τμήματα υδατογεφυρών και αγωγών διατηρούνται ορατά σε πολλά σημεία, κατά μήκος της διαδρομής του. Εντυπωσιακή είναι η υδατογέφυρα (τοξοστοιχία) που σώζεται στη θέση Μόρια, σε μήκος 170 μ., με 17 τόξα. Κάθε άνοιγμα υποδιαιρείται σε 3 επάλληλα τόξα που στηρίζονται σε πεσσούς. Κάθε πεσσός έχει επίκρανο, με κυμάτιο και άβακα. Στην τοιχοποιία χρησιμοποιήθηκε το “έμπλεκτον” σύστημα. Οι πεσσοί και οι θολίτες των τόξων είναι από ντόπιο μάρμαρο.
Μικρότερες υδατογέφυρες σώζονται στις θέσεις Πασπαλά και Καμαρούδια.

Τηλέφωνο: +30 22510 22087
Είσοδος: ελεύθερη
Ώρες Λειτουργίας: ο χώρος ανά πάσα στιγμή επισκέψιμος

Πηγή: http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=1832 – (Συντάκτης : Δ.Τσολάκη )

Η αρχαία Μήθυμνα, η θέση της οποίας ταυτίστηκε με τη σημερινή πόλη του Μολύβου, ήταν η δεύτερη σε έκταση και ισχύ πόλις-κράτος της Λέσβου. Ήταν κτισμένη σε χερσόνησο, με την ακρόπολή της στη θέση του Μεσαιωνικού Κάστρου και αποτελεσματική οχύρωση από την πλευρά της στεριάς. Αρχικά η πόλη ήταν περιορισμένη γύρω από την ακρόπολη. Από τον 5ο αι. π.Χ. όμως, ως αποτέλεσμα της οικονομικής ευρωστίας και της πληθυσμιακής αύξησης, επεκτάθηκε κυρίως στα ΒΑ, στην σημερινή περιοχή «Ντάπια», με συνακόλουθη επέκταση της νεκρόπολης στα νότια, στην πεδιάδα κατά μήκος της οδικής αρτηρίας που οδηγούσε από τη Μήθυμνα στην Άντισσα. Όπως αποδεικνύεται από τις πρόσφατες ανασκαφικές έρευνες, η πόλη της Μήθυμνας γνώρισε τη μεγαλύτερη άνθηση κατά την αρχαϊκή περίοδο, οπότε κατελάμβανε και τη μεγαλύτερη έκταση, που ταυτίζεται σχεδόν με το σύγχρονο παραδοσιακό οικισμό. Από τον 4ο αιώνα π.Χ., η πόλη περιορίζεται προς την ακρόπολη και τη Ντάπια, όπου σώζεται σε μεγάλο ύψος ένα τμήμα του αμυντικού τείχους της Ελληνιστικής εποχής, το οποίο ενσωματώθηκε στο σημερινό Μεσαιωνικό Κάστρο. Στη θέση Ντάπια εντοπίστηκε το αρχαϊκό νεκροταφείο της πόλης και οικοδομικά κατάλοιπα της ελληνιστικής πόλης ενώ η νεκρόπολη των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων αποκαλύφθηκε κατά μήκος του δρόμου που οδηγεί από την Μήθυμνα στη Πέτρα. Τέλος, στα ανατολικά του σημερινού λιμανιού, στην οδό Κέπετζη, αποκαλύφθηκε λουτρικό συγκρότημα της ελληνιστικής εποχής και της εποχής της ρωμαιοκρατίας (3ος αι. π.Χ. ? 3ος αι. μ.Χ.), με ορθογώνιους χώρους ψυχρού και χλιαρού λουτρού, που συνδέονται με διαδρόμους και διαθέτουν ενιαίο σύστημα αγωγών ύδρευσης και αποχέτευσης. Η Μήθυμνα σήμερα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους διατηρητέους οικισμούς του Αιγαίου.

Τηλέφωνο: +30 2510 22087
Είσοδος: ελεύθερη
Ώρες Λειτουργίας: ο χώρος ανά πάσα στιγμή επισκέψιμος

Πηγή: http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2563

Ο Αρχαιολογικός Χώρος Αιολικού Ιερού Κλοπεδής Λέσβου βρίσκεται στην αγροτική περιοχή Κλοπεδή, βόρεια του κόλπου της Καλλονής, πλησίον του οικισμού της Αγίας Παρασκευής αποτελούμενος από δύο ναϊκά οικοδομήματα αιολικού ρυθμού.Το Ιερό στην Κλοπεδή, το παλαιότερο σωζόμενο στην Λέσβο, αναγνωρίζεται ως μνημείο σταθμός, τόσο για την συμβολή του στην ιστορία της αρχιτεκτονικής, καθώς αποτελεί μοναδικό δείγμα αιολικού ρυθμού στον ελλαδικό χώρο, όσον και γιατί η ίδρυσή του στον 6ο αι. π.Χ. συνδέεται με μία ακμάζουσα περίοδο του νησιού.  Οι Ναοί, γνωστοί στην αρχαιολογική βιβλιογραφία ως Ναοί Α και Β, ανοικοδομήθηκαν στο άνδηρο ενός χαμηλού, ελαιόφυτου λόφου και ορίζουν τον πυρήνα ενός μεγάλου Ιερού, λείψανα του οποίου σώζονται επιφανειακά στη γύρω περιοχή. Από τους δύο Ναούς, ο Ναός Α θεωρείται πρωιμότερος και τοποθετείται, βάσει των αναλογιών της κάτοψης (29,20 x 18,70μ.), στους πρώιμους αρχαϊκούς χρόνους. Ενδείξεις για τη λίθινη ανωδομή και τον αρχιτεκτονικό τύπο του κτιρίου παρέχουν τα πολυάριθμα αρχιτεκτονικά σπαράγματα, καθώς και ένα αιολικό κιονόκρανο, το οποίο βρέθηκε ανεστραμμένο στην ΝΑ. γωνία της θεμελίωσης. Πρόκειται για τυπικό δείγμα κιονόκρανου αιολικού ρυθμού, με δύο έλικες να διακλαδίζονται αντιθετικά γύρω από ένα ανθέμιο. Λίγο βορειότερα του Ναού Α βρίσκεται ο Ναός Β, θεμελιωμένος στον φυσικό βράχο, στο πιο επίπεδο τμήμα του πλατώματος. Ο Ναός σώζεται έως τον στυλοβάτη, το επίπεδο, δηλαδή, όπου εδράζονταν οι κίονες της εξωτερικής κιονοστοιχίας, της λεγόμενης περίστασης, η οποία περιέβαλε τον κυρίως Ναό. Μάλιστα, στη ΒΔ. γωνία του στυλοβάτη βρέθηκαν στη θέση τους δύο βάσεις κιόνων, στοιχείο από το οποίο προκύπτει ότι η περίσταση αποτελούνταν από 46 συνολικά κίονες. Η χρονολόγηση του Ναού ανάγεται στους ύστερους αρχαϊκούς χρόνους, με ασφαλείς ενδείξεις πρωιμότερων οικοδομικών φάσεων. Η λατρευόμενη θεότητα του Ιερού συνδέθηκε στην έρευνα με την γνωστή από τις αρχαίες πηγές λατρεία στη Λέσβο του Ναπαίου Απόλλωνος. Τα νέα ευρήματα, όπως το θραύσμα πήλινης πλάκας με εγχάρακτη επιγραφή ?ΛΩΝΟΣ από τα θεμέλια του Ναού Α, καθώς και τμήμα χάλκινου ειδωλίου κούρου από το βάθρο του λατρευτικού αγάλματος του Ναού Β, τεκμηριώνουν την υπόθεση για τη λατρεία του θεού του Φωτός και της Μουσικής στο αιολικό, αρχαϊκό Ιερό της Κλοπεδής

Τηλέφωνο: +30 22510 22087
Είσοδος: €2, €1 (Μειωμένο)
Ώρες Λειτουργίας: Τρίτη ως Κυριακή: 08:00 – 15:00 ως 31 Μαρτίου, Δευτέρα ως Σάββατο: 08:00 – 15:00, ως τις 31 Οκτωβρίου

Πηγή: http://odysseus.culture.gr/h/3/gh352.jsp?obj_id=20764 – (Συντάκτες: Κ.Ρούγγου, Ν. Δουλουμπέκης, Γ.Κοσσυφίδου)

Ο Αρχαιολογικός χώρος του Μέσσου βρίσκεται στην ομώνυμη κοιλάδα, 35 χλμ. από την Μυτιλήνη, 5 χλμ. από την αρχαία Πύρρα και 7,5 χλμ. από την αρχαία Αρίσβη και το όνομά του οφείλεται στη θέση του στο μέσο του νησιού. Το Ιερό του Μέσσου, κέντρο παλλεσβιακής λατρείας και έδρα του Κοινού των Λεσβίων, βρίσκεται μέσα στα όρια της επικράτειας της αρχαίας Πύρρας. Στους αρχαϊκούς χρόνους υπήρχε ορθογώνιο λατρευτικό κτίριο με βωμούς, λείψανα του οποίου σώζονται εντός του θεμελίου του υστεροκλασικού ναού (330-300 π.Χ.). Το Ιερό σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη ήταν αφιερωμένο στη Λεσβιακή Τριάδα (το Δία, την Ήρα και το Διόνυσο). Μετά την καταστροφή του στην υστερορωμαϊκή εποχή ο χώρος απέκτησε εργαστηριακή χρήση, η οποία τεκμηριώνεται από την αποκάλυψη κλιβάνων. Την παλαιοχριστιανική εποχή ιδρύθηκε παλαιοχριστιανική κοιμητηριακή βασιλική πάνω στο αρχαίο δάπεδο ίχνη της οποίας διακρίνονται κυρίως στο ανατολικό τμήμα του ναού. Παλαιοχριστιανικές ταφές που βρέθηκαν στο χώρο επιβεβαιώνουν την ιδιότητα “κοιμητηριακή”. Την παλαιοχριστιανική βασιλική διαδέχθηκε το μεσοβυζαντινό εκκλησίδιο αφιερωμένο στη λατρεία του Ταξιάρχου Μιχαήλ, η λατρεία του οποίου συνεχίζεται έως σήμερα. Στην νοτιοανατολική γωνία του αρχαιολογικού χώρου κατασκευάστηκε ένα μικρό ξύλινο αμφιθέατρο, χωρητικότητας 200 ατόμων, το οποίο μπορεί να φιλοξενήσει πολιτιστικές εκδηλώσεις

Η Παλαιοχριστιανική βασιλική Χαλινάδου  βρίσκεται στην ομώνυμη θέση της αγροτικής περιφέρειας της κοινότητας Αγίας Παρασκευής Λέσβου. Η βασιλική αποτελούσε πιθανότατα το καθολικό μικρού μοναστηριού όπως προκύπτει από τα λείψανα τοίχων των κελιών που διασώζονται κατά τη νότια πλευρά της. Αρχιτεκτονικά μέλη από την παλαιοχριστιανική βασιλική εντοπίζονται στα ερείπια δύο κοντινών μεταβυζαντινών ναών (στο ερειπωμένο εκκλησάκι- υπαίθριο εικονοστάσι της Παναγίας, σε απόσταση 70 μ. από αυτή και στον Άγιο Δημήτριο πάνω σε παρακείμενο μικρό λόφο). Για την ίδρυση της παλαιοχριστιανικής βασιλικής δεν έχουμε στη διάθεση μας ιστορικές μαρτυρίες, ωστόσο με βάση τα στιλιστικά χαρακτηριστικά της μορφής και της διακόσμησης των κιονόκρανων της μπορούσε να τοποθετήσουμε την ανέγερση της στο δεύτερο μισό του 6ου αι. μ.Χ. Σε αυτή τη χρονολόγηση συνηγορεί και ο εντοπισμός ενός χάλκινου νομίσματος της εποχής του Μαυρικίου Τιβερίου (587-8 μ.Χ.).

Τηλέφωνο: +30 22510 40135-6
Είσοδος: ελεύθερη
Ώρες Λειτουργίας:  χώρος ανά πάσα στιγμή επισκέψιμος

Πηγή: http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=1774

Η Παλαιοχριστιανική Βασιλική Αγίου Ανδρέα Ερεσού είναι τρίκλιτη βασιλική που τώρα σώζεται σε ερειπιώδη κατάσταση. Ήταν αρχικά αφιερωμένη στον απόστολο Ανδρέα ή πιθανότερα στον τίμιο Πρόδρομο, γιατί στο ίδιο μέρος σώζονται σε ικανό ύψος τοίχοι μικρού παλιού εξωκκλησιού τιμώμενου στο όνομα του Αγ. Ιωάννου Προδρόμου, λατρεία η οποία φαίνεται ότι συνεχίστηκε μέχρι και τον 7ο μ.Χ. αι. Η αλλαγή του ονόματος χρονολογείται το 740 μ.Χ. και οφείλεται στην ταφή στο χώρο της βασιλικής του αρχιεπισκόπου Κρήτης Αγ. Ανδρέα ο οποίος κατά την επιστροφή του από την Κωνσταντινούπολη πέθανε μέσα στο πλοίο που έπλεε κοντά στην Ερεσό. Η βασιλική αποκαλύφθηκε σε ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν από μοναχούς της μονής Πιθαρίου τα έτη 1884 και 1885. Επιγραφή σε διάχωρο του δυτικού τμήματος ψηφιδωτού δαπέδου του μεσαίου κλίτους αναφέρει τον επίσκοπο Ιωάννη, ο οποίος ταυτίζεται με τον επίσκοπο που αντιπροσωπεύει τους Λεσβίους στη Γ’ Οικουμενική Σύνοδο της Εφέσου το 431. Η μνεία του συγκεκριμένου επισκόπου οδήγησε στην χρονολόγηση της βασιλικής κατά το α’ μισό του 5ου αιώνα. Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες σε έκταση παλαιοχριστιανικές βασιλικές της Λέσβου με ορθογώνια κάτοψη. Έχει τρίκλιτη διάταξη και αποτελείται από νάρθηκα (χώρο στον οποίο στέκονταν οι κατηχούμενοι), από τον κυρίως ναό (το μέρος των πιστών) και το ιερό το τμήμα του ιερέα και των διακόνων). Η αψίδα του ιερού ήταν εσωτερικά εγγεγραμμένη κυκλοτερής, ενώ εξωτερικά πολύπλευρη. Ο τύπος αυτός προήλθε από την Συρία και μεταλαμπαδεύτηκε στη Μ. Ασία

Τηλέφωνο: + 30 22510 40135
Είσοδος: ελεύθερη

Πηγή: http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=1766 – (Συντάκτης : Π. Παπαμιχαήλ)

Η ακρόπολη της Ερεσσού εντοπίζεται πάνω σε φυσικό οχυρό λόφο στην ΝΔ παραλία και κατά την αρχαιότητα μαρτυρείται με το όνομα “Μαστός”. Ο Koldewey που κατά την περιοδεία του στο νησί επισκέφθηκε και την ακρόπολη της Ερεσσού, όπου αποτύπωσε και περιέγραψε τα ορατά οικοδομικά λείψανα (δεκαετία του 1880), υπολόγισε το μήκος του περιβόλου της ακρόπολης σε 1 χλμ. και την έκταση του χώρου που περιλάμβανε σε 45 στρέμματα περίπου. Πολλά κομμάτια από τον αρχαίο περίβολο της πόλης σώζονται λίγο πιο πάνω από την υπώρεια του λόφου. Είναι κτισμένα από τραχείτη λίθο με λεσβία τοιχοδομία. Η οικοδομή των τμημάτων του τείχους που σώζονται παρουσιάζει ποικιλομορφία και χρονολογείται στην αρχαϊκή περίοδο. Ο Koldewey διέκρινε πύλες και πύργους εξωτερικά. Στην ελληνιστική περίοδο έγινε επέκταση της πόλης νότια του αρχικού περιβόλου στην περιοχή του λιμανιού. Σήμερα, σώζονται στην κορυφή του λόφου λείψανα του μεσαιωνικού κάστρου κτισμένου στην εποχή των Γατελούζων. Ήταν σε χρήση ως την κατάληψη της Λέσβου από τους Τούρκους (1462).

Τηλέφωνο: + 30 22530 53037

Είσοδος: ελεύθερη
Ώρες Λειτουργίας:  χώρος ανά πάσα στιγμή επισκέψιμος
Πηγή: http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2375 – (Συντάκτης :Π. Πόλης)